„Жешко е, но маски мора да се носат! Коронавирусот убива и мора да внимаваме.“ Вака вели постара жена од Скопје која деновиве ја сретнавме на жешкиот скопски асфалт, како на 40 степени целзиусови ја носи маската за која се надева дека штити од коронавирус.
Лицето едвај се забележува, но може да се види дека е црвено, носот малку подизлезен за полесно да дише, челото испотено, но маската е на вистинското место, а не во рацете како што ја носат многумина други.
Стравот од подлиот вирус, но и препораките од лекарите го сторија своето. Пандемијата на многумина им го смени начинот на живот и маските станаа задолжителен додаток при секое излегување надвор, при фрлање смет, до продавница, до аптека…
Но, македонските граѓани како и нивните соседи во Србија живеат со невидлива закана со децении која исто така е подла како и вирусот и секоја година одзема по неколку илјади животи-аерозагадувањето.
Најкритично е во зимскиот период кога буквално можеме да видиме и намирисаме каков воздух сите ние дишеме. Сепак, никој доволно не се исплашил од оваа закана за секојдневно да носи маски за заштита од загадување на улица.
За овој проблем нема никогаш да има вакцина, а тоа го знае и Горјан Јовановски, креаторот на апликацијата „Мој воздух“ преку која стотици илјади граѓани во регионот се информираат за квалитетот на воздухот.
„Коронавирусот не научи што значи секој ден да шетаме надвор со маски, а аерозагадувањето е реалноста во која ќе треба тоа уште долго да го правиме бидејќи 3.000 луѓе годишно умираат предвремено токму поради аерозагадувањето“, вели за Види Вака активистот Горјан Јовановски.
Тој е еден он најзаслужните во земјава, но и во регионот во поставувањето на аерозагадувањето на агендата на политичките партии, од едноставна причина што граѓаните односно гласачите почнаа да се грижат за тоа каков воздух дишат.
Преку „Мој воздух“ илјадници граѓани почнаа на дневна основа да ги следат податоците кои беа „скриени“ на веб страниците на државни институции и тешки за разбирање за „обичните смртници“.
Почна од Македонија па го освои и регионот, а со тоа и свеста и револтот кај граѓаните растеа.
„Ваквите апликации навистина помагаат во кревање на свеста токму поради тоа што ги прават овие податоци попристапни и појасни и поразбирливи за сите луѓе. Пример во Србија кад што „Мој воздух“ се прошири во 2019, беше првата година кога се појавија огромни протести против аерозагадувањето коишто беа поттикнати токму од слободата на вакви информации“, вели тој.
За тоа колку граѓаните се подготвени да помогнат во решавање на проблемот се гледа и во пријавувањето загадувачи преку платформата „Мој воздух“ каде се прикачуваат фотографии и видеа од случаи каде има загадување на воздухот од фирми или поединци.
Одеднаш аерозагадувањето од непостоечки проблем влезе и во политиката, се најде безмалку во сите предизборни ветувања и во Македонија каде изборите допрва следуваат, но и во Србија каде неодамна завршија.
А реално проблемот е загрижувачки. Според податоците на СЗО, во Србија годишно 3.585 граѓани прерано умираат како директна последица од аерозагадувањето. Во Македонија, според анализите на СЗО, бројот на прерано починати од истата причина е 2.574. Бројот на заболени од респираторни болести се мери во стотици илјади, а штетите за економијата во стотици милиони евра.
Како коронавирусот е поврзан со загадувањето
Овие бројки на починати како последица од загадениот воздух, иако се реално поголеми од бројот на загинати од Ковид-19, сепак не предизвикуваат толкава паника како бројот на жртви од коронавирусот. Од прогласување на пандемијата во Србија од Ковид-19 починале 277 жители (податоци до 30 јуни 2020), а во Македонија 302 (податоци до 30 јуни 2020).
Loop
Членовите на платформата за почиста животна средина „Земи здив“ објаснуваат дека двата проблеми- бројот на заболени од коронавирусот и аерозагадувањето се меѓусебно поврзани и дека како такви треба и да се третираат.
„Знаеме дека овој вирус ги предизвикува истите болести од кои може да биде нарушено здравјето на човечкиот организам изложен на загаден воздух. Белодробните заболувања се најчестата манифестација на штетните последици предизвикани и од овој вирус и од загадениот воздух“, велат од „Земи здив“ додавајќи дека располагаат со истражувања кои покажуваат дека оние кои живеат во загадени подрачја имаат многу поголеми штетни последици од вирусот во однос на оние кои живеат во почиста животна средина.
Објаснуваат дека истражувањата неслучајно се правени во поголемите жаришта на коронавирусот кои исто така се едни и од најзагадените региони во светот.
Екологијата жртва на буџетските кратења во Македонија
„Делфините се вратија во пристаништето“, „патки одат по улица“ итн. Вакви и слични куси информации со фотографии секојдневно се појавуваа по социјалните медиуми директно поврзувајќи какво влијание има пандемијата врз животната средина. Реално е дека коронавирусот во голем број европски земји краткорочно го намали загадувањето на воздухот поради затворањето на голем број фабрики, намалениот патен и воздушен сообраќај и воопшто намалените економски активности.
Аqicn.org – Скопје, Центар
Но, како што се враќа ситуацијата во нормала, така расте и концентрацијата на ПМ10 и ПМ2.5 честички во воздухот, во безмалку сите градови во Европа. Иако е лето, на дел од мерните станици во Скопје во јули, нивото на ПМ10 и ПМ2.5 е покачено, но сепак пониско отколку во зимскиот период.
