„Глаголицата е првото словенско писмо составено од Св. Константин – Кирил Филозоф пред заминување на познатата Моравска мисија во 863 година.“
Со мисија за заштита и промоција на македонското писмо, графичкиот дизајнер и типограф Ласко Џуровски со години неуморно креира дигитални фонтови. Овој пат, тој креираше фонт по глаголицата со која Кирил и Методиј ја ширеле словенската писменост.
„Сакав глаголицата да ја ставам во функција, меѓутоа да не изгуби ништо од она што го имала тогаш“ вели графичкиот дизајнер и типограф Ласко Џуровски кој креираше дигитален фонт за глаголицата, сега насловен Глаголица Нова.
Глаголица Нова во себе интегрира два стила на пишување – првиот стил, регулар, содржи графеми (букви) кои ги поддржуваат формите на старата обла глаголица, а вториот (Stylistic style 1) содржи стилизирани форми на истите графеми кои повеќе се приклонуваат кон конструкцијата на аглестата (шилеста) глаголица.
Оваа иницијатива Џуровски ја започнал од љубов и желба, имајќи предвид дека предизвикот е специфичен.
„Се работи за една материја која скоро 1.000 години не е допрена. Со неа се пишувани книги, со неа се преведувани евангелија, со неа се пропагирала словенската писменост. а. Таа функционира толку време, мислам функционира на хартија во документите, меѓутоа не функционира во животот. Сакам да кажам после напуштањето на тој систем на пишување, глаголицата веќе е заборавена. Затоа што, еве, другите писма го преземаат приматот. Над неа и она останува како нешто изворно, како инспирација за сите, меѓутоа не е во функција,“ раскажува типографот Ласко Џуровски.
Писмото и јазикот се неразделни
Според Џуровски, писмото и јазикот се неразделни особено кога зборуваме за идентитетот на еден народ.
Ласко Џуровски
графички дизајнер и типограф
„Многу често, во различни кругови кога се дискутира за употребата на македонскиот јазик, повеќе акцент се става на јазикот. Во смисла, треба да го зачуваме јазикот, треба да зборуваме на нашиот македонски јазик и така натаму. Много ретко се спомнува дека ние треба да го зачуваме и писмото. Би рекол, јазикот има неразделна врска со писмото. Што би бил јазикот, ако вие тоа што го кажувате, не можете да го напишете. Ако го кажеме тоа, можеби некој ќе го заборави после одредено време. Меѓутоа, ако го напишеме, тоа станува запишано. Значи, писмото во себе го содржи јазикот. И обратно, јазикот во себе мора да го содржи писмото. Така што, тие две работи се нераздвојни и не можат да функционират едно без друго.“
Џуровски досега има креирано 628 фонтови и не планира да запре со оваа работа. Според него, клучна е заштитата на македонското писмо.
„Владата на Холандија, на пример, има свој фонт. Владата на Холандија го користи тоа писмо и не смее друг да го користи тоа писмо. Јас, инспириран од тоа, направив фонт, Стоби се вика фонтот, кој го користи Владата на Р. Македонија. Меѓутоа, фонтот Стоби го користат и 90% од македонските информатичари. Не е тоа целта. Далеку од тоа дека не сакам да го користат. Меѓутоа, тој фонт има своја намена и таа намена треба да ја исполни. На тој начин, ако сите институции имаат таков дел вклучен во својата, да кажем ете, дигитална презентација, тогаш е многу полесно било кој, дали се работи за некој од нашата земја или се работи за некој од надвор, што сака да види како ние пишуваме,“ истакнува Ласко Џуровски.
Употребата на кирилицата во секојдневието е од клучно значење за нејзина заштита
„Не е исто дали ќе го напишете на латиница или на кирилица. На пример, зборот жаби, ако го напишете на латиница, сите го читат Заби, нели а тоа треба да биде жаби со Ж и така натаму. Има такви многу примери,“ дециден е типографот Џуровски.
ЖАБИ
ZABI
Според него, клучно е користењето на кирилицата во секојдневната комуникација особено на социјалните мрежи со цел нејзино зачувување и промовирање пред светот.
„Најчестиот одговор што го добивам, кој ќе го прашам некој зошто употребил, на пример, бугарска кирилица, а не македонска, одговорот е нема фонт, не можам да најдам фонд, па што има врска? Има голема врска заради тоа. Јас ги почитувам сите кирилици во светот, далеку од тоа дека сакам да омаловажам некоја кирилица. Кирилиците и сите други писма се апсолутно национално богатство на целиот свет, на сите народи. И убаво е да се развиваат и секој да се грижи за своето. Грижејки се за своето, ние го даваме тој прилагодок на тоа, кој е најден за тоа, кој е најден за тоа, во тоа богатство. Убаво е да има дистинција која на некој начин ги дефинира народите, ја дефинира разликата меѓу нашите народи, ја дефинира разликата меѓу нашите култури, го дефинира нашиот идентитет. На пример, во нашата кирилица имаме букви кои ги нема во ни една друга кирилица во светот. Зошто тоа да го прескокнуваме или па зошто тоа да го негираме и да пишуваме со некоја друга кирилица која не ги содржи тие букви?“
Македонските писатели и поети – вечна инспирација за креирање фонтови
Џуровски веќе неколку години работи на дигитализација на ракописот на Блаже Конески. Како што вели типографот, поетите се негова неисцрпна инспирација.
„Едната верзија ми е веќе направена, која ги користи формите како што Блаже Коневски ги пишувал, меѓутоа тие форми се, така фигуративно да кажам, испеглани, прилагодени, дотерани за да можат да функционираат перфектно како дигитален фонт. Многу се интересни неговите ракописи кога пишува со молив. Таму добивате резултат каде формите не се конкретно дефинирани. Формите варираат се, движат, формите се живи, има разлика во нив меѓу дебелината на текстот и така натаму. Така да, втората верзија на која сега работам е фонд што ги поддржува абсолутно тие форми, природните. Значи, таму нема да интервенирам,“ објаснува типографот Џуровски.
Џуровски пред две години изработи дигитален фонт по ракописот на поетот Кочо Рацин.
Видеото оригинално е објавено на 5.11.2021
Типографот Ласко Џуровски со своите македонски кирилични фонтови ја зачувува уникатната културна идентичност на Македонија, оставувајќи траен печат на националната писменост. Неговите фонтови не само што го обогатуваат визуелниот јазик на македонската култура, туку и го истакнуваат значењето на кирилицата како симбол на националната припадност. Преку својата работа, Џуровски создава мост помеѓу традицијата и современоста, правејќи ги македонските кирилични фонтови актуелни и корисни во денешното дигитално опкружување. Фонтовите на Ласко Џуровски носат естетска вредност и историска тежина, при што ја одразуваат богатата историја и култура на Македонија. Како водечки дизајнер на македонски кирилични фонтови, Џуровски придонесува за зајакнување на националниот идентитет преку модерна и професионално дизајнирана типографија. Со својата посветеност Ласко Џуровски ја потврдува важноста на јазичната различност и културната оригиналност на Македонија. Неговите фонтови служат како примери на тоа како типографијата може да игра клучна улога во одржувањето и промовирањето на културната наследство. Со создавање на фонтови кои ги претставуваат македонските писма на современ начин, Џуровски придонесува за ширење на македонската културна влијание и во странство.
Историјата на македонската типографија не може да се замисли без уделот на Ласко Џуровски, кој со својата креативност и посветеност ја остави важна трага во културното наследство на Македонија.
